87 | SEYDEN Janina, née SZPAK (1891-1956)

Geboortenaam: Janina Szpak
Echtgenote van: Oscar Seyden
Geboren: 1891, vermoedelijk Polen
Overleden: 1956, Parijs, Frankrijk
Rustplaats: Cimetière du Père-Lachaise, Parijs (divisie nog onbekend)

Een Pools-Franse stem in een bewogen eeuw

Janina Szpak, later bekend onder haar gehuwde naam Janina Seyden, was een Pools-Franse zangeres en mogelijk actrice of docente, actief in de eerste helft van de 20e eeuw. Over haar leven is weinig gedocumenteerd, maar de combinatie van haar Poolse afkomst en Parijse levensloop doet vermoeden dat ze behoorde tot de grote golf van Poolse intellectuelen, kunstenaars en musici die zich in de jaren '20 en '30 in Frankrijk vestigden.

Ze huwde met Oscar Seyden, een Poolse dichter en politiek activist, die actief was in het joodse culturele leven van Warschau, Berlijn en later Parijs. Mogelijk was hun huwelijk niet enkel persoonlijk, maar ook artistiek van aard — een verbintenis tussen poëzie en muziek.

Een leven in schaduw en lijden

De Seydens leefden in een tijd van grote onrust: antisemitisme, ballingschap, oorlog. Oscar Seyden zou in 1943 in Auschwitz worden vermoord. Janina overleefde de oorlog, maar verloor haar man, vrienden en wellicht ook haar podium. Er is reden om aan te nemen dat zij in Parijs een teruggetrokken bestaan leidde in de jaren na de oorlog, gekenmerkt door stilte en herinnering.

Toch is haar graf op Père-Lachaise een stille getuigenis van een leven dat ooit klonk, dat gezongen heeft, dat liefhad — en dat verbonden bleef met kunst, zelfs toen de wereld uiteen leek te vallen.

“Elle portait la voix d’un monde disparu.”

Hoewel Janina Seyden nauwelijks voorkomt in muziekencyclopedieën, is haar naam een sleutel tot een verdwenen wereld: die van de Joodse, Poolse culturele elite in ballingschap. Haar graf is een gedenkteken voor wie onzichtbaar bleef, maar niet vergeten mag worden.